Slovenya’da da oldu... Ne mi? Sıfırdan başlayan bir parti, büyük çıkış yaptı ve ülkedeki erken genel seçimlerin açık ara galibi oldu.

Miro Cerar Partisi, kurulmasının henüz beş hafta sonra katıldığı seçimlerde oyların yaklaşık yüzde 35’ini aldı. Partinin lideri, partiye adını da veren Miro Cerar. 50 yaşında bir hukuk profesörü; anayasa hukukçusu.

Yolsuzluk skandallarının, Slovenya’nın belli başlı partilerini sarsması sonucu, “umut” olarak yöneldiği isim oldu Cerar. Yolsuzluk, Slovenya için ciddi bir sorun. Dünya genelinde yolsuzluk üzerine araştırmalar yürüten saygın bir sivil toplum örgütü olan Transparency International’ın (TI) 2013 verilerine göre Slovenya yolsuzluk alanında, 177 ülke arasından 43. sırada. Parantez açıp, Türkiye’nin 52. sırada olduğunu da belirtelim. TI verilerinin, algıları ölçme yoluyla oluşturulduğunu anımsatıp, Slovenya’nın, 2012’den 2013’e, tam altı basamaklık bir düşüş yaşadığının da altını çizelim.

Şubat 2013’te, 20 bin kişi (Slovenya’nın toplam nüfusu 2 milyon) başkent Ljublajana’da, yolsuzluğa karşı gösteri yaptı. Yolsuzlukları araştırmak için parlamentoda kurulan komisyon, “2012-13 Raporu” olarak bilinen araştırmasında, politikacıların “sistematik, devasa yolsuzluğundan” bahsediyordu. Raporda, muhafazakâr Slovenya Demokratik Partisi lideri ve dönemin başbakanı, ülke yakın tarihinin en önemli siyasi aktörlerinden Janez Janšaile merkez soldan, o dönemin muhalefetteki Pozitif Slovenya Partisi’nin lideri Zoran Janković’in,mal varlıklarını beyan etmedikleri ve yolsuzluklara karıştıkları iddiaları da yer almıştı. Janša, yolsuzluğa karşı gösterilere katılan siyasi liderlere atfen, bir nevi “çapulcu” manasına gelecek sözler sarf etmişti. Janša, gösteriler için “virantovanje” kelimesini kullanıyordu; bu bir sözcük oyunuydu. “Kurentovanje”, Macaristan’da da çok benzeri olan, şubatta gerçekleşen, koyun postlarına bürünen “şaklabanlar”ın “kötü ruhları” kovaladığı bir karnaval. Janša ayrıca, kendisini yolsuzlukla suçlayanları, “eski Slovenya’nın şer odakları” diye nitelemişti. “Udbomafia” ve “Perde Arkasındaki Amcalar” (Strici iz ozadja) dediği “eski Slovenyacıları”, kendisine karşı komplo kurmakla da itham etti.

Janša, görevinin son zamanlarında, ciddi de bir “görevden alma” dalgası başlattı. “Son zamanları” diyorum zira, Janša şu an hapiste.

Geçen yaz, bir mahkeme, Janša ve diğer iki politikacıyı, bir ihalede iki milyon euro rüşvet istemekten suçlu buldu. Sonunda dava, Anayasa Mahkemesi’ne gitti; oradan çıkan karar da, Janša’nın iki yıl hapis cezasını çekmesi yolunda oldu.

Bu yolun açılmasında, Yolsuzluğu Önleme Komisyonu’nun önemli rolü oldu. Komisyon, 2004’te Avrupa Birliği üyelik sürecinde, biraz da “göze girmek” için kuruldu. Ancak bu kurum, zaman içinde “diş geçirmeyi başaran” ve gerçekten bağımsız bir yapıya kavuştu. Slovenya’nın 2008’de imzalayıp onayladığı, Birleşmiş Milletler’in Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi’ni rehber alan bir çizgi izledi.

Türkiye’de, Başbakan Erdoğan’ın sıklıkla “Sen ne işe yararsın BM” dediği, Birleşmiş Milletler, böyle işlerde yararlı olabiliyor işte... Bu arada Türkiye, Sözleşme’yi 2003 yılında imzaladı ve 2006’da yürürlüğe koydu.

Zaman zaman Komisyon’un, “tüm siyasi taraflar bizi engellemeye çalışıyor” diyerek havlu atmaya yaklaştığı da olmadı değil. Ama sonuçta ülke genelinde yolsuzluğa karşı örgütlü bir tepki doğmasında, büyük protesto gösterileri düzenlenebilmesinde, Parlamento çatısı altında faaliyet gösteren Komisyon’un da payı büyük.

Yazıya, “Slovenya’da da oldu...” diye başlamıştım.

İspanya’da Avrupa Parlamentosu seçimlerinde büyük çıkış yapan, “radikal sol” olarak adlandırılan Podemos, ülkenin üçüncü büyük partisi konumunda. İspanya’da, Podemos ile başlayan değişim rüzgârı, Sosyalist Parti liderliğine de, daha 40’ına varmamış güleç ve dinamik Pedro Sánchez gelmesiyle sürdü. İspanya da, son dönem yolsuzluk skandallarıyla sarsılan ve halkın yolsuzluğa ciddi tepki verdiği bir ülke.

Belki de, siyasi değişimin sırrı, önce yolsuzluğa sıkı bir tepki verebilmekte...

[email protected]