Bu yaz, bir toplantıda biraraya geldiğim Polonyalı siyaset yorumcularının, komşu Ukrayna’da yaşananları analiz ederkenki, soğukkanlı ve barışçı yaklaşımlarına şaşırmıştım. Türkiye’de, Suriye’ye yönelik yorum yapan medyatik kişiliklerin hezeyanlarından çok farklı; “yapıcı” ve Ukrayna’ya yönelik “Polonya ülkülerinden” çok, Ukrayna halkının kendisinin bu zor zamanlardan nasıl en az zararla çıkabileceğine ilişkin kaygılar içinde bir yaklaşımdı bu. Polonya medyası ve akademi dünyasında da, istisnalar haricinde siyasette de, bu “sağduyu” hâlinin hâkim olduğu izlenimini edinmiştim.

Polonyalı siyaset bilimci Agnieszka Łada’ya, Polonya’nın “Ukrayna’da tarihî hak iddia etmesi” veya sınırlarını Ukrayna’ya doğru genişletme hayali, hevesi içinde olup olmadığını sorduğumda, “Sınırların ne önemi var; bir gün Avrupa Birliği çatısı altında hep beraber olacağız” demişti.

Tabii, benim aklımda, Türkiye’deki “Şam’da Emevi Camii’nde namaz kılmak isteyen” düşünce çizgisi vardı.

Polonya, acaba, tarihî, politik, sosyal ve ekonomik şartlar ötesinde, kendi kaderini “demokratik ilkeler dünyasının bir parçası” olmaya doğru evirdiği, rotasını bu yöne çevirdiği için mi Ukrayna’ya farklı, “sakin” ve rasyonel bakabilen bir egemen siyasi çizgi geliştirebilmişti?

Geçtiğimiz günlerde, Romanya’da, Cumhurbaşkanlığı seçimleri gerçekleşti. Bu seçimlerin sonuçları da bana, Avrupa ile “açılmakta olan makası” düşündürdü. Neden mi?

Bu seçimlerin galibi, Klaus Iohannis oldu. Iohannis’in dört önemli özelliği var.

Birincisi, Romanya’nın Alman azınlığına mensup olması. Alman azınlık, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra doğrudan kendilerinin sorumlusu olmadıkları bir ağır tarihî mirasın temsilcileri varsayılıp, diktatör Çavuşesku döneminde ezildiler.

Bu azınlıktan olan yazar Herta Müller, 2009’da Nobel Edebiyat Ödülü’nü almıştı. Müller gibi birçok Alman kökenli, Romenceyi ancak ortaokul, liseye geldiklerinde öğrenmişlerdi. Daha sonra da, bu dil, gizli polis örgütü Securitate’nin takibi ve baskısının dili olarak hafızalarında yer etmişti.

Romanya’nın yeni Cumhurbaşkanı Iohannis’in diğer bir özelliği, Avrupa’nın azınlık- çoğunluk ilişkileri bakımından sorunlu mekânı, Transilvanya ahalisinden olması. Sadece Alman azınlık değil, Macar ve Roman azınlıkların da, “farklı kimlikleri” nedeniyle sorun yaşadığı bir yer Transilvanya. Ayrıca Iohannis, bir Protestan ve Romanya’nın geneli, muhafazakâr ve Ortodoks dininden. Bu nedenle de, Iohannis’in, hem Alman, hem Ortodoks, hem de Transilvanya’dan olması nedeniyle üç katmanlı bir azınlık kimliği olduğunu söyleyebiliriz.

Üçüncü olarak da, Iohannis, siyasette tamamen yeni bir yüz. Sosyalist Parti’den BaşbakanVictor Ponta, bu seçimlerde çok masraflı ve son derece milliyetçi söylemlerle, sivri bir kampanya yürüttüyse de; galip gelen, yepyeni biri isim olabildi.

16 Kasım’daki oylama seçimlerin ikinci turuydu. İlk turda, 14 aday katılmış ve Ponta oyların yüzde 40’ını alarak birinci olmuş; Iohannis’e yüzde 10’luk fark atmıştı. İlk katılım yüzde 53’te kalmıştı. İkinci turdaysa, Iohannis oyların yaklaşık yüzde 55’ini aldı. Üstelik de, katılım son 15 yılın en yüksek oranı olan yüzde 62’ye çıktı.

Iohannis’in bence son derece önemli bir başka özelliği de, “yolsuzluğa savaş açmış” olması. Hukukun üstünlüğü ve yargı bağımsızlığını savunması...

Zaten Iohannis’in ilk açıklaması da, “Bu ülkedeki kronik yolsuzluk sona erecek” şeklinde oldu.

Romanya’daki bu siyasi hikâyenin, Türkiye uyarlaması herhalde şöyle bir şey olurdu. Bir Kürt Alevi, Dersimlinin, “yolsuzluğun hakkından geleceği” sözüyle cumhurbaşkanı seçilmesi.

Sadece Avrupa ile değil, demokratik ilkeler dünyası ile aradaki makas açılırkense, Türkiye’nin başına üç elma düşüyor: biri Küba’da cami- Amerika’yı Müslümanlar keşfetti benzeri ipe sapa gelmeyen tartışmalar, Dersim gibi insani trajedileri algılayamadan kutuplaştırılma ve tabii, yolsuzlukların “Türkiye normali” olması.

[email protected]